Τα κείμενά μου σε αυτή την σελίδα δημοσιεύθηκαν (ή προορίζονταν για δημοσίευση) σε
εφημερίδες,  περιοδικά και διάφορες ιστοσελίδες. Δεν αντανακλούν πάντα
τις προσωπικές μου απόψεις αλλά θεωρώ ότι έχουν ενδιαφέρον.


Πέμπτη, 26 Σεπτεμβρίου 2013 03:00

Το κουρδικό διαμορφώνει τις εξελίξεις στη Μέση Ανατολή

Written by
fehim tastekinΜέχρι πριν από κάποιους μήνες, θεωρείτο ένας από τους "μάγους της διπλωματίας". Ο λόγος για τον Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν και την Τουρκία που έφτασε κάποια στιγμή να βάλει στο ίδιο τραπέζι Σύρους και Ισραηλινούς να διαπραγματευτούν. Οι πρόσφατες ταραχές στην Τουρκία με αφορμή το πάρκο Γκεζί δεν ήταν μόνο μια αντίδραση των Τούρκων πολιτών στην ισλαμική ατζέντα Ερντογάν, αλλά και τα "απόνερα" μιας παρεμβατικής πολιτικής στη Συρία που κατέστρεψε ότι χτίστηκε τα προηγούμενα χρόνια και μετέτρεψε σε ρυθμιστή των εξελίξεων στην ευρύτερη περιοχή το κουρδικό ζήτημα. Με μια προσεκτική ματιά θα καταλάβει κανείς ότι ποτέ άλλοτε το κουρδικό δεν ήταν τόσο ψηλά στη διεθνή ατζέντα και ποτέ μέχρι τώρα οι Κούρδοι δεν βρέθηκαν σε τόσο ισχυρή διαπραγματευτική θέση. 
Συνοπτικά, η κατάσταση στην περιοχή καθορίζεται από δύο σημαντικές εξελίξεις. Πρώτον την επικράτηση -όπως δείχνουν τα πράγματα - του PYD (που είναι το συριακό παρακλάδι του PKK) στην βόρεια Συρία και τη δημιουργία αυτόνομης περιοχής στα πρότυπα του ιρακινού Κουρδιστάν και δεύτερον, το ειρηνευτικό σχέδιο αποχώρησης του PKK από την Τουρκία που βρίσκεται αυτή τη στιγμή σε εξέλιξη.

Η Άγκυρα έχει μεν τον πρώτο λόγο στο κουρδικό, αλλά η εξέλιξη του, περνά από το Ερμπίλ και τον πρόεδρο της Κουρδικής Περιφερειακής Κυβέρνησης του Ιράκ Μασούντ Μπαρζανί.
Έχοντας διαρρήξει της σχέσεις του με την κυβέρνηση της Βαγδάτης, ο Ερντογάν βρήκε στους Κούρδους του Ιράκ -ποιός θα το πίστευε - τον καλύτερο σύμμαχο στην περιοχή όχι μόνο επειδή ως πολιτική οντότητα η Κουρδική Περιφερειακή Κυβέρνηση, μπορεί να επηρεάσει το κουρδικό, αλλά και για οικονομικούς λόγους που έχουν να κάνουν με το εμπόριο και φυσικά την ενέργεια.
Το Ιρακινό Κουρδιστάν είναι το μέσο, που θα απελευθερώσει την Τουρκία από τη Ρωσική εξάρτηση για πετρέλαιο και ο Ερντογάν προχωρά σε αυτή την κατεύθυνση ακάθεκτος παρά τις αντιρρήσεις των Αμερικανών. (Στην πρόσφατη επίσκεψή του στην Άγκυρα ο Αμερικανός ΥΠΕΞ εξέφρασε τις αντιρρήσεις του για την δημιουργία αγωγού που θα φέρνει πετρέλαιο από το ιρακινό Κουρδιστάν στην Τουρκία)

Η Τουρκία είναι για το Ερμπίλ ο μεγαλύτερος εμπορικός εταίρος. Το μεταξύ τους εμπόριο αγγίζει τα 9 δισεκατομμύρια δολάρια το χρόνο (είναι το 70% των τουρκικών εξαγωγών στο Ιράκ) , αλλά όπως είπαμε το πετρέλαιο είναι εκεί που στοχεύει ο Ερντογάν αλλά και ο Μπαρζανί. Ο Ερντογάν όπως είπαμε γιατί θα απεξαρτηθεί από τους Ρώσους και από το Ιράν, και ο Μπαρζανί γιατί θα παρακάμψει ακόμη περισσότερο την κυβέρνηση της Βαγδάτης (από την οποία σήμερα εισπράττει μόνο το 17% των εσόδων από το πετρέλαιο) η οποία ωρύεται και αντιδρά στο σχέδιο του αγωγού. Σημειωτέων ο αγωγός θα είναι έτοιμος σε μερικούς μήνες και η δυναμικότητά του θα είναι 300.000 βαρέλια ημερησίως.
Η εξέλιξη αυτή αποτελεί στρατηγική νίκη του Ερμπίλ έναντι της Βαγδάτης, διαρρηγνύει εντελώς τις σχέσεις Άγκυρας Βαγδάτης αφήνοντας περισσότερο χώρο στην ιρανική επιρροή στο Ιρακ προς απογοήτευση των Αμερικανών.
Στο κέντρο αυτής της γεωπολιτικής σκακιέρας βρίσκονται οι Κούρδοι, κρατώντας το μυστικό της παρτίδας.
Για να προχωρήσουν οι φιλοδοξίες του Ερντογάν θα πρέπει να λυθεί το Κουρδικό και να υπάρξει τάξη και ασφάλεια στην περιοχή. Με λίγα λόγια οι δύο εμπλεκόμενοι να κάνουν υποχωρήσεις στις κουρδικές απαιτήσεις. Ο Μπαρζανί έχει μπροστά του τον δύσκολο στόχο να ενσωματώσει τα στοιχεία αυτά του PKK που θα αποχωρήσουν από την Τουρκία. Σύντομα ίσως βρεθεί αντιμέτωπος με μια ισχυρή αντιπολίτευση. Από την άλλη το θετικό γι αυτόν είναι ότι πρώτον κρατά ανοιχτές τις πόρτες της Τουρκίας για συνέχιση της στρατηγικής συνεργασίας και δεύτερον γίνεται ο κύριος εκφραστής του Κουρδικού ζητήματος αποκτώντας την δύναμη να διαπραγματεύεται για ένα ευρύτερο Κουρδιστάν.
Δυσκολότερα είναι τα πράγματα για το Ιράν. Η Τεχεράνη πρώτον βλέπει να χάνει έναν ακόμη καλό πελάτη για το πετρέλαιό της όπως την Τουρκία αλλά πολύ φοβάται ότι σύντομα θα έχει πολιτικό πρόβλημα με τους Κούρδους. Η κυβέρνηση του Ιράν έχει καταλήξει εδώ και χρόνια σε συμφωνία με το ιρανικό PKK και η έλευση Κούρδων από την Τουρκία εκφράζονται φόβοι ότι θα δημιουργήσει κλίμα αλυτρωτισμού και θα διαταράξει το ειρηνικό κλίμα στο βόρειο κομμάτι της χώρας.

Τελευταίος σταθμός του κουρδικού ζητήματος η Βόρεια Συρία. Πριν από δύο χρόνια οι Κούρδοι της περιοχής ούτε μπορούσαν να φανταστούν ότι σήμερα θα έχουν αυτονομία. Το συριακό παρακλάδι του PKK διατηρεί μια μετριοπαθή στάση τηρώντας όσο το δυνατό τις εντολές του Αμντουλάχ Οτζαλάν να μην πολεμά την κυβέρνηση Άσαντ ενώ παράλληλα αποτρέπει τους αντάρτες αν δρουν στα εδάφη του.
«Οι Κούρδοι θέλουν να πάρουν θέση για την επόμενη μέρα στη Συρία. Η Τουρκία δεν έχει πρόβλημα με αυτό» υπογραμμίζει στον HOT DOC o καθηγητής του πανεπιστημίου Yildirim Beyazit και πρόεδρος του ινστιτούτου στρατηγικών Επιστημών της Άγκυρας , Γιαζίν Ακτάι. « Το πρόβλημα για την Τουρκία είναι ο οπορτουνισμός και ο αλυτρωτισμός και αυτό που φοβάται η Άγκυρα είναι η δημιουργία ενός defacto ανεξάρτητου κράτους στα βόρεια τη Συρίας. Η αυτονομία των Κούρδων της Βόρειας Συρίας στο πλαίσιο ενός ομόσπονδου κράτους δεν θεωρώ ότι είναι πρόβλημα» καταλήγει ο κ. Ακτάι.
Η Τουρκία θα ήθελε στην παρούσα φάση να θέσει το PYD υπό τη σκέπη του Κουρδικού Εθνικού Συμβουλίου του Ιράκ. Γι αυτό και έχει ανάγκη τον Μπαρζανί. Ένα ιδανικό σενάριο θα ήταν ένα ομόσπονδο συριακό κράτος με αυτόνομο τον συριακό Βορρά αλλά το PYD ευθυγραμμισμένο στην πολιτική Μπαρζανί, δηλαδή της ήπιας διπλωματίας και της καλής γειτονίας με την Άγκυρα.
Εν κατακλείδι, είναι πολύ νωρίς να πει κανείς πως θα εξελιχθούν τα πράγματα με τη Συρία και ο Ερντογάν δεν έχει αποφασίσει ακόμη αν θα πρέπει να βάλει το συριακό ζήτημα στις διαπραγματεύσεις του με το PKK. Το σίγουρο είναι ότι μετά και τις εξελίξεις στη Συρία οι Κούρδοι ως οντότητα, παρότι πολυκερματισμένοι, είναι πλέον ο νέος ισχυρός παίχτης στη Μέση Ανατολή και ο όποιος σχεδιασμός θα πρέπει να τους λαμβάνει σοβαρά υπόψη του.
Δημοσιεύθηκε στο περιοδικό HOT DOC  26-9-2013
 
Read 1363 times